Với lịch sử 1000 năm hình thành và phát triển, làng nghề Sơn Đồng vẫn duy trì và phát triển nghề chế tác tượng, đồ thờ phụng. Sơn Đồng được nhà nước ghi nhận sự đóng góp to lớn với việc gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc.
Làng nghề Sơn Đồng là một làng cổ với nghề truyền thống là đúc, tạc tượng giả cổ và đóng đồ thờ cúng, cung cấp các loại đồ thủ công mỹ nghệ nổi tiếng cả nước. Từ xa xưa, biết bao nghệ nhân của làng nghề Sơn Đồng đã được vua Khải Định ban thưởng, hàng trăm người thợ được phong Tước bá hộ kỹ nghệ; được người Pháp phong tặng danh hiệu nghệ nhân. Làng nghề Sơn Đồng nằm trong danh sách 65 làng nghề truyền thông của Việt Nam được tổng hợp từ Hiệp hội làng nghề Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu và Hỗ trợ Phát triển các Làng nghề Thủ công truyền thống Việt Nam.
Sản phẩm của làng nghề mỹ nghệ Sơn Đồng chuyên về tượng và đồ thờ sơn son thếp vàng, thếp bạc, phục vụ đời sống văn hoá tâm linh, tín ngưỡng của người dân. Tượng gỗ của Sơn Đồng có quy cách, tỷ lệ nhất định giữa các bộ phận nên tượng tạc ra rất cân đối và có nét đặc sắc riêng. Điều đặc biệt là dù khách hàng đặt tạc bất cứ pho tượng thờ nào thì người thợ Sơn Đồng đều làm được ngay mà không cần mẫu có sẵn. Từ những thân gỗ mít, qua bàn tay khéo léo, tài hoa của những người thợ Sơn Đồng, những pho tượng được hình thành như có hồn và trở nên sống động vô cùng. Để làm được điều đó, người thợ phải có kinh nghiệm, có kiến thức về văn hóa Phật giáo, văn hóa tâm linh, hiểu được các điển tích, tính cách, vị trí của từng pho tượng trong tâm thức.
Hiện nay, làng nghề Sơn Đồng có hơn 2.5000 hộ với hơn 400 hộ kinh doanh thủ công mỹ nghệ trong đó có hơn 300 xưởng sản xuất chuyên làm nghề điêu khắc gỗ phục vụ nhu cầu cho các gia đình, đền chùa, điện thờ,… trên khắp cả nước. Không chỉ đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế của xã, tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương mà Sơn Đồng còn gìn giữ nét văn hóa, bảo vệ và xây dựng thương hiệu làng nghề phát triển ngày càng bền vững.
► Thành tựu và dấu mốc phát triển qua nhiều năm của làng nghề mỹ nghệ Sơn Đồng:
- Năm 2007: theo quyết định 474, làng nghề mỹ nghệ Sơn Đồng đã được sách Kỷ lục Việt Nam ghi nhận là làng nghề tạc tượng và đồ thờ phụng Phật giáo lớn nhất Việt Nam.
- Năm 2008: UBND tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội) đã phê duyệt Dự án quy hoạch phát triển làng nghề truyền thống Sơn Đồng kết hợp du lịch đến năm 2010.
- Năm 2013: làng nghề mỹ nghệ xã Sơn Đồng đã triển khai thủ tục Đăng ký nhãn hiệu tập thể nghề điêu khắc, tạc tượng và đồ thờ sơn son thếp vàng, bạc Sơn Đồng.
- Tháng 9/2015: Cục Sở hữu trí tuệ – Bộ Khoa học Công nghệ đã ra quyết định cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn cho Hội làng nghề mỹ nghệ xã Sơn Đồng quản lý và sử dụng Nhãn hiệu 20 nhóm sản phẩm làm từ gỗ sơn son thếp vàng, thếp bạc.
Đến với làng nghề Sơn Đồng, được trực tiếp xem những người nghệ nhân tạc tượng, đúc đóng tượng, đồ thờ cúng từ những khúc gỗ mộc thật tỉ mỉ và say sưa tạo ra một sức hút mãnh liệt mà du khách không thể rời mắt. Mỗi sản phẩm làm ra đều người người dân nơi đây trân trọng, tôn kính, họ gọi những bức tượng là Ông Tượng, Ngài Tượng. Dù khách hàng là ai thì những bức tặng gỗ thành phẩm đều được quấn một tấm vải đỏ phủ kín, sắp xếp ngôi thứ rành mạch, rõ ràng. Chính những chi tiết đơn giản ấy đã tạo nên một nét đẹp văn hóa, một nếp nghề thực sự đáng quý.
Hãy một lần ghé qua nơi đây để đến gần hơn với cái tín ngưỡng tâm linh của cha ông, để chiêm ngưỡng những sản phẩm đồ mỹ nghệ đẹp mắt và chiêm nghiệm nhiều đạo lý trong cuộc sống.